ಆಫ್ರಿಕಾ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದ ಕೆಲವು ಗೆದ್ದಲು ಪ್ರಬೇಧಗಳು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ದಿಬ್ಬ (ಹುತ್ತ)ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳೆಂದೇ ಖ್ಯಾತವಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳು ನಿರ್ಮಿಸುವ ದಿಬ್ಬಗಳು ಅಚ್ಚರಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ನಿದರ್ಶನ.
ಈ ಗೆದ್ದಲುಗಳು ಪ್ರಪಂಚದ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಗೆದ್ದಲುಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿಲ್ಲ, ಅವುಗಳು ತಮ್ಮ ಭೂಗತ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ವಿಸ್ತಾರವಾದ, ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ದಿಬ್ಬಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸುತ್ತವೆ.
ದಿಬ್ಬಗಳು ಸುರಂಗಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಳವೆಗಳ ದಟ್ಟವಾದ ಜಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವು ಕೆಳಗಿರುವ ಗೂಡಿಗೆ ಗಾಳಿ ಒದಗಿಸುವುದು. ಸುರಂಗಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದುಡಿಯುವ ಗೆದ್ದಲುಗಳು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ಕುರುಡು ಮತ್ತು ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಲ್ಲದ ಲೈಂಗಿಕವಾಗಿ ಅಪಕ್ವವಾದ ಗೆದ್ದಲುಗಳು.
ಇವುಗಳಲ್ಲದೇ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಥವಾ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳಿಂದ ಗೂಡನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಗೆದ್ದಲುಹುಳುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಸೈನಿಕ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವೆರಡೂ ಗುಂಪುಗಳ ಗೆದ್ದಲುಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಮೋಜು ಮಾಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಭವ್ಯವಾದ ದಿಬ್ಬಗಳನ್ನು ಅವುಗಳೇ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತವೆ ಇಂಥ ದಿಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮೂವತ್ತು ಮೀಟರ್ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಳತೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.
ದಿಬ್ಬಗಳು ವ್ಯರ್ಥ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲ. ಇವುಗಳು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಸಸ್ಯ ಜೀವನದ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ, ಮ್ಯಾಕ್ರೋಟರ್ಮ್ಸ್ ಗೆದ್ದಲುಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ದಿಬ್ಬಗಳ ಸಮೂಹಗಳು ಹುಲ್ಲಿನ ಸಾಗರಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮರದ ದ್ವೀಪಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಎರೆಹುಳುಗಳಂತೆ ಗೆದ್ದಲುಗಳು ಸತ್ತ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಕಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಸಾವಯವ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಬೆರೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಗೆದ್ದಲಿನ ದಿಬ್ಬಗಳ ಸುತ್ತಲಿನ ಮಣ್ಣನ್ನು ಬೇರೆಡೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಫಲವತ್ತಾಗಿಸುತ್ತದೆ.
