ಹೈನುಗಾರರಿಂದ ಹಾಲು ಖರೀದಿಸಲು ಎಷ್ಟು ಹಣ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ?

ರೈತರಿಂದ ಹಾಲು ಖರೀದಿಸುವಾಗ  ಪ್ರತಿ ಒಂದು  ಲೀಟರ್‌ಗೆ ಪಾವತಿಸುವ ಬೆಲೆ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಹಾಲಿನ ಕೊಬ್ಬು ಮತ್ತು ಘನ-ಅಲ್ಲದ-ಕೊಬ್ಬು (SNF) ಪ್ರಮಾಣ, ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಸಂಘಗಳ ಖರೀದಿ ನೀತಿಗಳು, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ.

ಗುಜರಾತ್, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಪಂಜಾಬ್, ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡು ರಾಜ್ಯಗಳಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದಕ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದ ಅಮುಲ್ (ಗುಜರಾತ್ ಕೋಆಪರೇಟಿವ್ ಮಿಲ್ಕ್ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಶನ್), ನಂದಿನಿ (ಕರ್ನಾಟಕ ಮಿಲ್ಕ್ ಫೆಡರೇಶನ್) ಮತ್ತು ಇತರೆ ಸಂಘಗಳು ಈ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. . ಈ ಮುಂದೆ ಬೇರೆಬೇರೆ  ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ರೈತರಿಗೆ ಪಾವತಿಸುವ ಸರಿಸುಮಾರು ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಮಾಹಿತಿ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಗುಜರಾತ್ (ಅಮುಲ್ – GCMMF)

ಗುಜರಾತ್ ಭಾರತದ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆಯ  ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಅಮುಲ್ ದೇಶದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಹಕಾರಿ ಜಾಲ . ಗುಜರಾತ್ ಕೋಆಪರೇಟಿವ್ ಮಿಲ್ಕ್ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಶನ್ (GCMMF) ಗ್ರಾಮ ಮಟ್ಟದ ಸಂಘಗಳ ಮೂಲಕ ರೈತರಿಂದ ಹಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸುತ್ತದೆ. 2025ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ರೈತರಿಗೆ ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಲೀಟರ್‌ಗೆ ರೂ. 40-45 ಪಾವತಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು (ಕೊಬ್ಬು ಮತ್ತು SNF) ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ  ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಬ್ಬು (6-7%) ಇರುವುದರಿಂದ ಪ್ರತಿ ಒಂದು ಲೀಟರಿಗೆ  ರೂ. 55-60 ವರೆಗೆ ದರ ಇರುತ್ತದೆ. ಅಮುಲ್ ಜಾಗತಿಕ ಹಾಲು ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ದೇಶೀಯ ಬೇಡಿಕೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಸರಿಹೊಂದಿಸುತ್ತದೆ, ರೈತರಿಗೆ ಸುಮಾರು 75-80% ಗ್ರಾಹಕ ಬೆಲೆ ಲಭಿಸುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಫೆಡರೇಶನ್ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು)

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಹಾಲು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮಿಶ್ರಣವಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಗೋಕುಲ್ ಮತ್ತು ಚಿತಾಲೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಫೆಡರೇಶನ್ (ಮಹಾನಂದ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್) ರೈತರಿಗೆ ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 35-40 ಪಾವತಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಾಗಿ ರೂ. 42-45 ತನಕ ಹೆಚ್ಚು ನೀಡುತ್ತವೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೊಲ್ಹಾಪುರ ಮತ್ತು ಪುಣೆಯಂತಹ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ಪಾದನಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ. ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 50-55 ದರವಿದೆ. ರಾಜ್ಯದ ವಿಭಜಿತ ಹಾಲು ವಲಯದಿಂದಾಗಿ ಬೆಲೆಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತು ಹಾಲಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ.

ರಾಜಸ್ಥಾನ (ಸರಸ್ – ರಾಜಸ್ಥಾನ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಫೆಡರೇಶನ್)

ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಸರಸ್ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಫೆಡರೇಶನ್ (RCDF) ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ರೈತರಿಗೆ ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 38-43 ಮತ್ತು ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 50-55 ಪಾವತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. RCDF ಹಲವು ಹಾಲು ಒಕ್ಕೂಟಗಳ ಜಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮತ್ತು ಬರಪೀಡಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಕಡಿಮೆ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಸರಕಾರಿ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ (ಪರಾಗ್ – ಪ್ರದೇಶಿಕ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಫೆಡರೇಶನ್)

ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಪ್ರಮುಖ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದಕ ರಾಜ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಫೆಡರೇಶನ್ (PCDF) ಪರಾಗ್ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ನಡಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ರೈತರಿಗೆ ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 35-40 ಮತ್ತು ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 48-53 ಪಾವತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯದ ವಿಶಾಲ ಗ್ರಾಮೀಣ ಹಾಲು ಜಾಲ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯಿಂದ ಬೆಲೆಗಳು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ, ಆದರೆ ಗುಣಮಟ್ಟ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಅಸಮಂಜಸತೆಯಿಂದ ಪಾವತಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಪಂಜಾಬ್ (ವೇರ್ಕಾ – ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದಕರ ಫೆಡರೇಶನ್)

ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಹಾಲು ವಲಯವು ವೇರ್ಕಾ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ನಡಿ ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದಕರ ಫೆಡರೇಶನ್ (ಮಿಲ್ಕ್‌ಫೆಡ್) ಬೆಂಬಲ ಪಡೆದಿದೆ. ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 40-45 ಮತ್ತು ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 55-60 ದರವಿದೆ. ಉತ್ತಮ ತಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಮೇವಿನ ಲಭ್ಯತೆಯಿಂದ ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ಪಾದಕತೆ ಈ ದರಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.  ಆದರೆ ನೆಸ್ಲೆಯಂತಹ ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹೆಚ್ಚು ದರ ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಕರ್ನಾಟಕ (ನಂದಿನಿ – ಕರ್ನಾಟಕ ಮಿಲ್ಕ್ ಫೆಡರೇಶನ್)

ಕರ್ನಾಟಕ ಮಿಲ್ಕ್ ಫೆಡರೇಶನ್ (KMF), ನಂದಿನಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ಸಹಕಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 37-42 ಮತ್ತು ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 50-55 ಪಾವತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಎಂಎಫ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತು ರೈತರ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸರಿಹೊಂದಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಖರೀದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಸಮೃದ್ಧ ಋತುವಿನಲ್ಲೂ ಸ್ಥಿರ ಪಾವತಿ ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ತಮಿಳುನಾಡು (ಆವಿನ್ – ತಮಿಳುನಾಡು ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದಕರ ಫೆಡರೇಶನ್)

ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ, ಆವಿನ್, ತಮಿಳುನಾಡು ಸಹಕಾರಿ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದಕರ ಫೆಡರೇಶನ್ (TCMPF) ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 35-40 ಮತ್ತು ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲಿಗೆ ರೂ. 48-52 ದರವಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಧನ ಅಥವಾ ಬೋನಸ್ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆ ಆಗುವ  ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ರೂ. 3-5 ಹೆಚ್ಚುವರಿ) ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ರೈತ ಸ್ನೇಹಿ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೇನೆಂದರೆ ಈ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಸುವಿನ ಹಾಲಿನ ಖರೀದಿ ಬೆಲೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸರಾಸರಿ  ರೂ. 35-45 ಆಗಿದ್ದರೆ, ಎಮ್ಮೆ ಹಾಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಬ್ಬಿನಿಂದಾಗಿ ಸರಾಸರಿ ರೂ. 48-60 ಆಗಿರುತ್ತದೆ.

ಸಹಕಾರಿ ತತ್ವದ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಅಮುಲ್, ನಂದಿನಿ ಮತ್ತು ವೇರ್ಕಾದಂತಹ ಸಹಕಾರಿಗಳು ಗ್ರಾಹಕ ಬೆಲೆಯ ಶೇಕಡ  70-80ರಷ್ಟು ಪಾಲು  ರೈತರಿಗೆ ತಲುಪುವಂತೆ ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಮಾದರಿಯ ಕಾರ್ಯವೈಖರಿ  ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು: ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ಪಾದಕತೆ (ಪಂಜಾಬ್, ಗುಜರಾತ್) ಅಥವಾ ಬಲವಾದ ಸಹಕಾರಿ ರಚನೆಗಳ (ಕರ್ನಾಟಕ) ರಾಜ್ಯಗಳು ಉತ್ತಮ ದರಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ವಿಭಜಿತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ) ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದರ  ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಹತ್ವ: ಪಾವತಿಗಳು ಕೊಬ್ಬು ಮತ್ತು SNF ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಉತ್ತಮ ಹೈನು ತಳಿಗಳು, ಉತ್ತಮ ಪ್ರಮಾಣದ  ಮೇವು ಪೂರೈಸುವ  ರೈತರು  ಸಹಜವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ದರ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಹಾಲಿನ ಖರೀದಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಿರುವ  ಬೆಲೆಗಳು ರೈತರ ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ವಾಸ್ತವಗಳ ನಡುವಿನ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಸಹಕಾರಿ ಒಕ್ಕೂಟಗಳು  ಸಮೃದ್ಧ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಬೆಲೆ ಕುಸಿತದಿಂದ ರೈತರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ,. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಹಾಲನ್ನು ಪುಡಿ ಅಥವಾ ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಮೇವು, ಕಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವೆಚ್ಚಗಳ ಏರಿಕೆಯಿಂದ ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚ (ರೂ. 35-40) ಈ ದರಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸರಿಹೊಂದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸರಕಾರಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸಬ್ಸಿಡಿಗಳು ಅಥವಾ ಕನಿಷ್ಠ ಬೆಂಬಲ ಬೆಲೆಯು  ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.