ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆ ವಿಧಾನಗಳ ಕುರಿತು ಮಹತ್ವದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಜರುಗುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ಅಂಥವುಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೃಷಿಪದ್ಧತಿಯು ಸೇರಿದೆ. ಇದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಬದಲಾವಣೆ ತರುವ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಇದೆ. ಈ ವಿಧಾನವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಕೃಷಿಯ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೊರೊನಾ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ನಂತರ 2023ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಸುಮಾರು 700 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ಹಸಿವಿನಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿದರು. ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ, ಕೊರೊನಾದಂಥ ರೋಗಗಳ ಸಂಘರ್ಷ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಸ್ಥಿರತೆಯಿಂದ ಈ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹದಗೆಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ. . ಆಹಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇಂಥ ಒತ್ತಡಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಈ ಜಾಗತಿಕ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲುವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೊಸ ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ಒಂದು ನಾವೀನ್ಯತೆ – ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋ ಕೃಷಿ . ಇದು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಥ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಬಹುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಕಳೆದ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಸಂಶೋಧಕರು ಜೌಲ್ ಜರ್ನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಇದು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನಂತಹ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಿತಿಗಳಿಂದ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಬಳಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಇರುವ ಪದ್ಧತಿಗಳಲ್ಲಿಅಗಾಧ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸುಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಆಹಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋ-ಕೃಷಿಯ ಹಿಂದಿನ ವಿಜ್ಞಾನ
ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋ-ಕೃಷಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ವಿದ್ಯುತ್‌ನಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ, ಇದು ಇಂಗಾಲದ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ (CO2) ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ಸಸ್ಯಗಳು ಚಯಾಪಚಯಗೊಳಿಸಬಹುದಾದ ಅಣುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಸ್ಯಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಸುಸ್ಥಾಪಿತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ತತ್ವವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. 18 ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆಯು ಒಂದು ವಸ್ತುವಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವಾಹವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ವಸ್ತುವು ರಾಸಾಯನಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ.
ಮೂಲಭೂತ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ, ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವಾಹವು CO2 ಅನ್ನು ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ (CO) ಆಗಿ ವಿಭಜಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ಮಾತ್ರ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಬೈಪಾಸ್ ಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾವಯವ ಇಂಗಾಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಜೂನ್ 2022 ರಲ್ಲಿ ನೇಚರ್ ಫುಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಜಿಯಾವೊ ನೇತೃತ್ವದ ಮತ್ತೊಂದು ಅಧ್ಯಯನವು ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಟಂಡೆಮ್ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆ ಎಂಬ ಎರಡು-ಹಂತದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು.
ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ, CO2 ಅನ್ನು CO ಗೆ ಇಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ, CO ಅನ್ನು ಅಸಿಟೇಟ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಇಂಗಾಲದ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲವಾಗಿದೆ, ಇದು ಅವುಗಳಿಗೆ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್ ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅಸಿಟೇಟ್ ಅನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ನಂತರ, ಸಸ್ಯಗಳು ಅದನ್ನು ಸಕ್ಕರೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಯುಕ್ತಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ, ಅವುಗಳು ಅವುಗಳ ಚಯಾಪಚಯ, ಕೋಶ ವಿಭಜನೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ. ಈ ಟಂಡೆಮ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಅಸಿಟೇಟ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾದ ಪೋಷಕಾಂಶದ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.
ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಇನ್ನೂ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಆರಂಭಿಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಭರವಸೆಯ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿವೆ. ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ವ್ಯವಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಯಾವೊ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂಡವು ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೈಪಾಸ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಅಸಿಟೇಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಇಂಗಾಲದ ಮೂಲವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ, ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ವಿದ್ಯುತ್-ಕೃಷಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಆಹಾರದ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸುಮಾರು ಮೂರರಿಂದ ಏಳು ಹಂತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಛಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ಸೌರ ಫಲಕಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ಕೆಳಗಿನ ನೆಲಕ್ಕೆ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಟಂಡೆಮ್ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಅಸಿಟೇಟ್ ಅನ್ನು ನಂತರ ಅದರ ಕೆಳಗಿನ ಎರಡರಿಂದ ಆರು ಮಹಡಿಗಳಿಗೆ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ವಿದ್ಯುತ್-ಕೃಷಿ ಮೂಲಕ ಅಣಬೆಗಳು, ಪಾಚಿ ಮತ್ತು ಯೀಸ್ಟ್ ಬೆಳೆಯುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಂಡದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಟೊಮೆಟೊಗಳು, ಲೆಟಿಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಣ್ಣ-ಪ್ರಮಾಣದ ಬೆಳೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಧಾನ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಹಿ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಗಳಂತಹ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಯಾಲೋರಿ ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಭರವಸೆ ಹೊಂದಲಾಗಿದೆ.
ವಿದ್ಯುತ್-ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಅಭದ್ರತೆ
ವಿದ್ಯುತ್-ಕೃಷಿಯ ಆಹಾರ ಅಭದ್ರತೆಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ವಿಫಲವಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪದ್ದತಿಯು ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಆಶಾ ಭಾವನೆ ಇದೆ
“ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೃಷಿ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಬಹುದೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತೇವೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಾಗತಿಕ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಕೃಷಿಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಒಂದು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಿದಾಗ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕೃಷಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿರಬಹುದು. ಅಂಥ ಆತಂಕವನ್ನು ನವೀನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪರಿಹರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಜಿಯಾವೊ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಸಂಸ್ಥೆ ವರದಿ ಪ್ರಕಾರ, ಹಸಿವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆ 2019 ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 581 ಮಿಲಿಯನ್ ಇತ್ತು. ಇದು 2023 ರಲ್ಲಿ 733 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ ಏರಿದೆ. ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯು ಇದಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.
ಬರಗಾಲ, ಪ್ರವಾಹ ಮತ್ತು ಏರುತ್ತಿರುವ ತಾಪಮಾನಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಅಸಮರ್ಥವಾಗಿಸಿದೆ. ಸಿರಿಯಾದಲ್ಲಿ, ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಬರಗಾಲವು 2020 ಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 2022 ರಲ್ಲಿ ಆಹಾರದ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಕುಸಿತ ಉಂಟು ಮಾಡಿತು. ಗೋಧಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ 80 ರಷ್ಟು ಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅಮೆರಿಕದ ಮಧ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ 2019 ರಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ವೈಪರೀತ್ಯವು 200 ರಿಂದ 600 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಮಳೆಯನ್ನು ತಂದಿತು, ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರವಾಹ ಉಂಟಾಯಿತು. ಇದು ಸಹ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆ ಪ್ರಮಾಣದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟು ಮಾಡಿತು.
“ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಬಡತನವು ಅತ್ಯಂತ ಗಂಭೀರ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಕಳೆದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕ್ರಮಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಗತಿ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಕೇಂದ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕ ಡೇವಿಡ್ ಲೋಬೆಲ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 53.6 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ಕಡಿಮೆ ಆದಾಯದ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಅಲ್ಲಿ ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮಾರ್ಗಗಳು ಸೀಮಿತವಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ನಗರ ಆಹಾರ ಮರುಭೂಮಿಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್-ಕೃಷಿಯು ಗಮನಾರ್ಹ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದು.
ಭೂಮಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಗಳಾಗಿ ಬಳಸದೆ, ವಿದ್ಯುತ್-ಕೃಷಿಯು ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ನಗರಗಳಿಗೆ ತರಬಹುದು. ಇದು ದೂರದ ಸಾರಿಗೆಯ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಲಭ್ಯವಾಗುವ ಆಹಾರ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ತಜ್ಞರು ವಿದ್ಯುತ್-ಕೃಷಿಯು ಆಹಾರ ಅಭದ್ರತೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಪರಿಹಾರವಾಗಬಹುದೇ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಶಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಕಾರ್ನೆಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ನೀರಿನ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ತಜ್ಞ ಹೆರಾಲ್ಡ್ ವ್ಯಾನ್ ಎಸ್ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು “ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿದೆ ! ಇನ್ನೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಗತವಾಗಿಲ್ಲ. “ಇದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಅಥವಾ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಒಂದು ಹೊಸ ಮಾರ್ಗವೇ? ಇದು ಜಾಗತಿಕ ಆಹಾರ ಕೊರತೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ತುಂಬ ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ . ಆರ್ಥಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ತುಂಬಾ ಅಸಮರ್ಥವಾಗಿದೆ.” ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ.
